Sanktuarium Matki Bożej Królowej Podhala w Ludźmierzu

Matka Boża Ludźmierska – Gaździna Podhala

Historia

Kościół i parafia Wniebowzięcia Matki Bożej w Ludźmierzu są najstarszymi na Podhalu. Wisław, bp krakowski, zezwala wojewodzie krakowskiemu Teodorowi Gryficie wznieść świątynię ku czci Matki Boskiej (1234). Był to czas rozbicia dzielnicowego w Polsce. Książę krakowski i śląski, Henryk Brodaty, nadaje swemu zwolennikowi, Teodorowi Gryficie, przywilej osadzania kolonistów niemieckich w lasach nad rzekami: Ostrowianka, Biały i Czarny Dunajec, Rogoźnik, Lepietnica oraz w okolicach Szczyrzyca.W latach 1234-45 istnieje w Ludźmierzu klasztor Cystersów. Najazd Tatarów i stałe zagrożenie ze strony zbójców oraz ciągłe powodzie skłaniają zakon do przeniesienia klasztoru do Szczyrzyca (1245). Niemniej jednak parafią ludźmierską kierują Cystersi aż do XIX wieku (1824). Z kolei parafię Ludźmierz przejmuje diecezja tarnowska, a potem krakowska (1881).

Istnienie kościoła parafialnego w Ludźmierzu w XV wieku potwierdza historyk Jan Długosz. Akta wizytacji iskupich – poczynając od 1566 roku – precyzują dokładnie:

W Ludźmierzu istnieje kościół parafialny Wniebowzięcia Matki Bożej. Prawo patronatu posiada opat cysterski, w którego imieniu kieruje parafią jeden z zakonników, za zgodą biskupa krakowskiego. Kościół drewniany, modrzewiowy, gontem kryty, został ufundowany przez Teodora Gryfitę, wojewodę krakowskiego. Posiada on trzy ołtarze. Rocznicę poświęcenia kościoła obchodzi się w niedzielę po Wielkanocy.

W latach 1869-77 powstaje w Ludźmierzu – na miejscu rozebranego modrzewiowego – nowy, murowany, neogotycki kościół istniejący do dziś. Do niego przeniesiono rokokowy ołtarz wielki z łaskami słynącą od wieków figurą MB Ludźmierskiej.

Wydarzenia

• 1234 r. Książę Śląski i Krakowski Henryk Brodaty nadaje tytuł i przywilej zezwalający wojewodzie krakowskiemu Teodorowi z rodu Gryfitów na kolonizowanie terenów nad rzekami Biały i Czarny Dunajec, Rogoźnik, Lepietnica oraz w okolicach Szczyrzyca. Biskup krakowski Wisław zezwala wojewodzie krakowskiemu na fundację kościoła w Ludźmierzu. Teodor Gryfita darowuje Cystersom z Jędrzejowa terytorium zwane Ludźmierz, aby w nim klasztor zbudowano.
• ok. 1238 r. Ukończenie budowy kościoła.
• ok. 1245 r. Surowy klimat, powodzie, niesprzyjające usytuowanie klasztoru na pograniczu polsko-węgierskim nękanym przez zbójników oraz wyludnienie poprzez najazdy tatarskie powodują, że opactwo zostaje przeniesione do Szczyrzyca. Kościół ludźmierski pozostaje prepozyturą zakonną i pełni obowiązki parafialne.
• ok. 1400 r. Powstaje figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem wykonana przez nieznanego artystę z tzw. szkoły spisko-sądeckiej.
• ok. 1565 r. Najstarszy zachowany zapis wizytacji parafii w Ludźmierzu.
• 1608 r. Wizytacja archidiakona sądeckiego Januszkowskiego.
• ok. 1727 r. Benedykt Kmita zakłada Bractwo Świętego Szkaplerza.
• 1728 r. Wizytacja parafii ludźmierskiej.
• 1765 r. Wizytacja dziekana Jakuba Zaskalskiego – pierwsza historycznie pewna wzmianka o cudownym wizerunku Matki Boskiej.
• 1776 r. Figura Matki Boskiej Ludźmierskiej przeniesiona z ołtarza bocznego do głównego.
• 1794 r. Rząd austriacki odbiera Cystersom ziemię na terenie parafii Ludźmierz.
• 1796 r. Pożar niszczy drewniany klasztor cysterski.
• 1805 r. W kolejnym pożarze zostaje zniszczona plebania.
• 1815 r. Dobra zakonne w Ludźmierzu zakupuje Emanuel Homolacs od skarbu austriackiego.
• 1824 r. Cystersi opuszczają parafię ludźmierską, która odtąd podlegać będzie biskupowi tarnowskiemu.
• 1869-1877 r. Na miejscu rozebranego starego kościoła drewnianego powstaje nowy, murowany kościół neogotycki, do którego zostaje przeniesiony rokokowy ołtarz wraz z cudowną figurą, organy, 2 dzwony, chrzcielnica i sygnaturka.
• 1881 r. Ludźmierz wraca do diecezji krakowskiej.
• 1890 r. Kardynał Albin Dunajewski konsekruje nowy kościół, dla którego wyjednano w Stolicy Apostolskiej odpusty specjalne na siedem uroczystości maryjnych. Wokół kościoła powstaje Droga Krzyżowa.
• 1926 r. Powstaje wojskowa parafia w Bielsku-Białej pod wezwaniem Matki Boskiej Ludźmierskiej. Obejmuje powiaty: Bielsko-Biała, Żywiec, Oświęcim, Wadowice, Maków Podhalański. W kościele garnizonowym umieszczona kopia Figury Królowej Podhala.
• 1934 r. Uroczyste obchody 700-lecia parafii ludźmierskiej z udziałem arcybiskupa Metropolity Krakowskiego Adama Sapiehy.
• 1937 r. Średniowieczna figura MB Niepokalanej, która do 1776 roku znajduje się w ołtarzu głównym, zostaje oddana w depozyt Muzeum Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
• 1938 r. Pierwszy, Trzeci i Czwarty Pułk Strzelców Podhalańskich składa jako wotum odznaki pułkowe w ludźmierskim kościele. Obraz Matki Boskiej Ludźmierskiej w Szczawie staje się obiektem kultu partyzantów z I Pułku Strzelców Podhalańskich AK.
• 1953 r. W Chicago powstaje Klub Parafii Ludźmierz pod opieką Królowej Podhala.
• 15 sierpnia 1963 r. Prymas Polski Kardynał Stefan Wyszyński wieńczy cudowną figurę Matki Boskiej Ludźmierskiej koronami papieskimi. Biskup Karol Wojtyła łapie spadające berło Matki Bożej.
• 1971 r. Rogoźnik zostaje samodzielną parafią
• 1979 r. W Chicago powstaje Koło Ludźmierz Związku Podhalan w Ameryce Północnej pod patronatem Matki Boskiej Ludźmierskiej.
• 8 czerwca 1979 r. Papież Jan Paweł II odprawia na płycie lotniska w Nowym Targu mszę św. Na ołtarzu polowym umieszczona zostaje figura Gaździny Podhala.
• 1981 r. W Manster w USA w klasztorze polskich Karmelitów Bosych powstaje Kaplica Podhalańska z kopią cudownej figury Ludźmierskiej Panienki.
• 19 marca 1983 r. Kradzież z kościoła w Ludźmierzu złotych koron, berła i wotów Matki Boskiej Ludźmierskiej.
• 22 czerwca 1983 r. Jan Paweł II poświęca na Błoniach krakowskich nowe insygnia dla cudownej figury.
• 15 sierpnia 1983 r. Kardynał Franciszek Macharski rekoronuje statuę Gaździny Podhala.
• 1987 r. Z okazji Roku Maryjnego 300 poświęconych kopii figury Matki Boskiej Ludźmierskiej nawiedza rodziny z Podhala, Spisza i Orawy.
• 15 sierpnia 1988 r.
  Obchody 25-lecia koronacji cudownej figury.
• 1989 r. Relikwie bł. Urszuli Ledóchowskiej (cudownie zachowane całe ciało) nawiedzają Sanktuarium Matki Boskiej Ludźmierskiej powracając z Rzymu do Polski.
• 1990 r. Ukończenie budowy ołtarza polowego, krużganków i stacji Drogi Krzyżowej
• 1992 r. Prezydent Lech Wałęsa odwiedza Sanktuarium w Ludźmierzu. Prawykonanie „Nieszporów Ludźmierskich” w kościele w Ludźmierzu (tekst: Aleksander Leszek Moczulski, muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz).
• 1994 r. Poświęcenie i zainstalowanie nowych dzwonów, ufundowanych przez Polonię.
• 1996 r. Dokończenie budowy Domu Pielgrzyma.
• 7 czerwca 1997 r. Wizyta ojca św. Jana Pawła II w Ludźmierzu (V pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny). Modlitwa Różańcowa z Ojcem Świętym na ołtarzu polowym.
• 15 sierpnia 2000 r. Poświęcenie Maryjnego Ogrodu Różańcowego
• 18 maja 2001 r. Ogłoszenie tytułu kościoła „Bazylika Mniejsza”. Poświęcenie Pomnika Jana Pawła II w Maryjnym Ogrodzie Różańcowym.
• 14 lipca 2002 r. Jubileusz 10-lecia koncertu „Nieszpory Ludźmierskie„.
• 15 sierpień 2003 r. Jubileusz 40-lecia koronacji Figury Matki Bożej Ludźmierskiej – dar Ojca Świętego Jana Pawła II – piuska papieska.
• 15 sierpnia 2004 r. Poświęcenie nowych kaplic – Tajemnic Światła w Maryjnym Ogrodzie Różańcowym.
• 4 wrzesień 2005 r. Ingres arcybiskupa ks. kard. Stanisława Dziwisza. Pierwsza oficjalna wizyta arcybiskupa na Dożynkach Podhalańskich.
• 15 sierpnia 2006 r. Poświęcenie rozbudowanej zakrystii w bazylice ludźmierskiej.
• 11 lutego 2008 r. Wizyta byłego premiera Jarosława Kaczyńskiego w Sanktuarium Ludźmierskim.
• 15 sierpnia 2008 r. Krzyż iracki – wotum wdzięczności za ocalenie zdrowia i życia żołnierzy z 21. Bryg. Strzelców Podhalańskich na misji w Iraku.
• 15 listopada 2008 r. Intronizacja kopii figury Matki Boskiej Ludźmierskiej na Dominikanie.
• 2 kwietnia 2009 r. Intronizacja cudownej figury Matki Boskiej Ludźmierskiej w Grocie Mlecznej w Betlejem w Ziemi Świętej.
• 8 listopada 2009 r. Wizyta Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w Sanktuarium Ludźmierskim. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski dla ks. Tadeusza Juchasa.
• 14 listopada 2010 r. Wizyta Prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego w Sanktuarium Ludźmierskim.
• 15 sierpnia 2011 r. Z rąk kard. Stanisława Dziwisz Metropolity, sanktuarium otrzymało relikwie bł. Jana Pawła II
• 15 sierpnia 2012 r. Kard. St. Dziwisz otworzył Rok Jubileuszowy 50.lecia koronacji figury Matki Bożej Ludźmierskiej, oraz wystawę KORONACJA 1963
• 13 października  2012 r. Gwiaździsta Pielgrzymka Podhala, Spisza i Orawy: W obronie Krzyża stanę
• 23-24 października 2012 r. Sympozjum naukowe Maryja w wierze Kościoła i w życiu narodu z okazji 50-lecia koronacji cudownej figury Matki Bożej Ludźmierskiej. Sesja zbiega się z Rokiem Wiary, zainaugurowanym 11 października przez Papieża Benedykta XVI, z okazji 50. rocznicy rozpoczęcia Soboru Watykańskiego II.
• 28 listopada  2012 r. Jubileuszowa Pielgrzymka Episkopatu Polski do Gaździny Podhala, modlitwa różańcowa i Apel Jasnogórski
• od 2 marca 2013 r. Peregrynacja 10 kopii figury MBL po parafii
• 15 sierpnia 2013 r. Złoty Jubileusz koronacji figury Matki Boskiej Ludźmierskiej – ks. kard. Stanisław Dziwisz podarował pierścień z relikwiami Jana Pawła II. Odsłonięcie pamiątkowej tablicy w miejscu koronacji. Jubileuszowe przesłanie i odnowienie ślubów Podhalańskiego Ludu.
• 27 kwietnia 2014 r. W dniu kanonizacji Jana Pawła II przez papieża Franciszka, pierścień z relikwiami został umieszczony na BERLE Matki Boskiej
• 17 maja 2014 r.  Śmierć wielkiego czciciela i krzewiciela kultu MBL – ks. Prałata Tadeusza Juchasa
• 24 maja 2014 r. Msza św. pogrzebowa Ks. Prałata na ołtarzu polowym
• 1 czerwca 2014 r. Msza św. prymicyjna ks. Łukasza Jachymiaka – neoprezbitera
• 1 lipca 2014 r. Parafię obejmuje nowy Proboszcz – Ks. Kazimierz Klimczak

Media

Sanktuarium Matki Bożej Ludźmierskiej przez z-ne

Ludźmierz – U Gaździny Podhala part 1