„Ziemia, którą idziecie posiąść, nie jest podobna do ziemi egipskiej, skąd wyszliście, a w którą posiawszy nasienie doprowadzaliście wodę jak do ogrodu warzywnego przy pomocy nóg. Ziemia, którą idziecie posiąść, jest krajem gór i dolin, pijącym wodę z deszczu niebieskiego. To ziemia, którą stale nawiedza Pan, Bóg wasz, na której spoczywają oczy Pana, Boga waszego, od początku roku aż do końca” (Pwt 11,10-12).
Biblia nazywa tę ziemię ziemią Izraela, ziemią Jahwe lub Ziemią Świętą. Ta ostatnia nazwa występuje jedynie raz w Księdze Zachariasza (2,16). Mieszkańcy Mezopotamii nazywali ją już wcześniej Ziemią Ludów Zachodnich (Mat Amurru), a najczęściej określano ją jako ziemię Kanaan. Pochodzenie tej nazwy nie jest jednoznaczne. Najprawdopodobniej została ona nadana przez mieszkańców Azji Przedniej i oznaczała ziemię zachodu słońca czyli ziemię zachodu, gdyż kraj ten leżał na zachód od tych, którzy tak zaczęli go nazywać. Ze względu na rozwijającą się w tym kraju produkcję purpury, pierwotne znaczenie nazwy, z zachowaniem jej samej, zmieniło się na ziemię Purpury. Tak rozumiana nazwa Kanaan odnosi się właściwie do północnej części wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego i oznacza Fenicję. Biblia termin ten stosuje jednak do szerszego obszaru, na którym rozstrzygały się losy Izraela.
Najpóźniej powstała nazwa Palestyna. Palestyńczykami Grecy nazywali Filistynów, stąd Palestyna to pierwotnie kraj Filistynów. Administracja rzymska rozciągnęła tę nazwę na całą prowincję. Tak więc ta często stosowana nazwa Ziemi Świętej pochodzi od nazwy najzaciętszych wrogów Izraela – Filistyńczyków, nadana zaś została przez najokrutniejszych oprawców – Rzymian.
Ziemia Święta leży w zachodniej części Azji, nad brzegami Morza Śródziemnego, po obu stronach Jordanu. Zawiera się między 31° a 32°16′ szerokości północnej i między 34° a 36° długości zachodniej. Na zachodzie i na wschodzie posiada granice naturalne, na zachodzie jest nią Morze Śródziemne, na wschodzie pustynia Syryjsko-Arabska. Na północy granica biegnie południowymi stokami Hermonu i Libanu oraz brzegiem doliny el-Bakaa (sięgającej aż do Hamat). Innym wyznacznikiem tej granicy jest linia dolnego biegu rzeki Nahrel Qasimije, która powyżej Dan i Tyru wpada do morza.
Granicą południową był potok Egipski, który wpada do morza w pobliżu Beer-Szeby. Stąd Izraelici z wyraźnym poczuciem narodowej dumy określali swój kraj jako ciągnący się od Dan do Beer-Szeby, albo od Hamat do potoku Egipskiego. Odległość Dan od Beer-Szeby wynosi ok. 240 km. Tak określony kraj zajmuje obszar około 25 tysięcy km2.
Niewielki kraj odegrał wielką rolę. Była to ziemia przeznaczona do wielkich zadań dzięki swemu wyjątkowemu położeniu. Ziemia Kanaan znajdowała się w środku ówczesnego świata pomiędzy Mezopotamią a Egiptem, dwiema potęgami politycznymi i kulturalnymi. Ziemia, leżąca w środku, w pobliżu najważniejszych szlaków komunikacyjnych starożytności, była równocześnie zamknięta przez trudno dostępne góry. W ten sposób Opatrzność przygotowała centralne miejsce, umożliwiające liczne wpływy kulturowe, ale równocześnie pewne odseparowanie, ułatwiające odrębność religijną. To była ziemia dogodna dla powstania Biblii, księgi całej ludzkości i księgi o wyjątkowej oryginalności.
Powierzchnię Ziemi Świętej przede wszystkim kształtowało morze, które kilkakrotnie ją zalewało tworząc skały osadowe. Obszar na wschód od Jordanu, mniej zalewany przez morze, pokryty został piaskowcem nubijskim przeważnie o barwie czerwonej. Stąd nazwa krainy Edom to znaczy Kraj Czerwony. Skały osadowe właściwej części ziem Izraela dzielą się na wapień twardy i rozpuszczalną kredę. Pod wpływem erozji zwłaszcza wodnej utworzyły one cały system dolin i wąwozów.
W trzeciorzędzie do kształtowania powierzchni dołączyła się ożywiona działalność wulkaniczna, a pod koniec trzeciorzędu ukształtowało się głębokie zapadlisko ciągnące się od Orontesu do Afryki Wschodniej. W dolinie Jordanu osiąga ono największą głębię. Równocześnie z powstaniem rowu Jordańskiego (tak nazywa się wspomniane zapadlisko) pofałdowały się sąsiednie góry, które przebiegają z północy na południe. Czwartorzęd charakteryzował się tu erami wielkich opadów deszczowych. W tych okresach doliny stawały się odnogami morza, które ustępowało w okresach międzydeszczowych.
Pod względem cztery krainy: równinę nadmorską; góry Galilei, Samarii i Judei; rów Jordański; płaskowyż Zajordanii. Wszystkie krainy położone są równolegle do siebie przebiegając południkowo z północy na południe.
Równina nadmorska. Brzeg Morza Śródziemnego pokryty piaskiem, jednostajny i pozbawiony zatok nie nadawał się do żeglugi, podczas gdy sąsiadująca od północy Fenicja stała się potęgą morską. Kraina nadbrzeżna dzieli się na trzy części. Pierwsza z nich leży na północ od Karmelu. Górskie pasmo Karmelu dochodzi prawie do samego brzegu.
Na południe od Karmelu wyróżnić można najpierw równinę Szaron obfitującą w doskonałe pastwiska, żyzną glebę pod winnice i gęste lasy dębowe. Rozciąga się ona na przestrzeni 90 km i sięga do Tel Avivu. Dalej na południe ciągnie się Szefela, bardzo urodzajna nizina zamieszkała w czasach biblijnych przez Filistynów. Jeszcze dalej na południe zaczyna się już pustynia. Pas nadmorski był od najdawniejszych czasów międzynarodowym korytarzem. Tędy wiodła droga handlowa i wojskowa, tędy przenoszono skarby kultury i tędy przechodziły potężne armie.
Góry. Górzysty kraj stanowi od północy przedłużenie Libanu i tworzy prawie nieprzerwany grzbiet pagórków na przestrzeni całej długości Ziemi Świętej. Pagórki te kończą się na południu łagodną wyżyną Negeb i przechodzą w góry Synaju. Liban sięga wysokości ponad trzy tysiące metrów, góry zaś na terenie Ziemi Świętej dochodzą zaledwie do 1200 m n. p. m. Najwyższym szczytem jest Dżabal Dżarmaq (1208 m). Pas górski geograficznie i etnograficznie można podzielić na trzy części idąc od północy: Galileę, Samarię i Judeę.
Galilea jest szerokim pogórzem Libanu, jest najpiękniejszą i najżyźniejszą krainą. W niej znajduje się wspomniany najwyższy szczyt, a piękno krajobrazu podkreślają bliskie góry, leżące po drugiej stronie rowu Jordańskiego i okryty śniegiem Hermon (2814 m) oraz Liban (3360 m). W Piśmie Świętym Hermon jest symbolem potęgi i piękna. Południową część Galilei zajmuje równina Jizreel (Bóg sieje), kraina niezmiernie urodzajna, której nazwę w czasach greckich przekręcono na Ezdrelon. Z równiny tej wystaje samotna i urocza Góra Tabor (588 m), a od południowego wschodu otaczają ją Góry Gelboa (497 m).
Dolina Jizreel oddziela Pogórze Galilejskie od gór Samarii, tworzących centrum kraju. W samym środku Samarii wznoszą się dwa szczyty, Ebal (938 m) i Garizim (866 m), mające duże znaczenie strategiczne. Góry Samarii niepostrzeżenie przechodzą w Pogórze Judzkie przekraczające swymi wierzchołkami tysiąc metrów. W sercu tej krainy leży Jerozolima. Wschodnie zbocza gór judzkich opadają stromo ku dolinie Jordanu i Morzu Martwemu, przechodząc prawie w pionową ścianę. Leżąca tu Pustynia Judzka poprzecinana jest głębokimi i bezwodnymi jarami oraz usiana grotami. Dalej w kierunku południowym leży Negeb, majestatyczna pustynia południowa. Negeb oznacza kraj suchy. W czasach patriarchów była to jednak kraina urodzajna, a na jej pastwiskach Abraham wypasał swe owce.
Rów Jordański. Dolina Jordanu jest częścią długiej i największej lądowej rozpadliny Ziemi, która ciągnie się od Taurusu w Azji Mniejszej przez Celesyrię, łożysko Jordanu, do zatoki Akaba i przez Morze Czerwone do Abisynii. Zapadlisko to osiąga na dnie Morza Martwego głębokość -791 m w stosunku do poziomu Morza Śródziemnego.
Jordan wypływa pod Hermonem i bierze początek z trzech źródeł, które łączą się na wysokości 43 m n. p. m. Nazwę rzeki wyprowadza się od hebrajskiego słowa „jarad”, co oznacza spływać, spadać. Odpowiada to gwałtownemu spadkowi wód rzeki. Jordan po połączeniu wód z trzech źródeł płynie urodzajną równiną o tropikalnej roślinności. Tworzył on tam małe jezioro Hule o długości i szerokości ok. 5 km i głębokości 3-5 m. Obecnie jezioro to zostało osuszone. Następnie na przestrzeni szesnastu kilometrów Jordan spada z wysokości +2 do głębokości -208 metrów, wpływając do Jeziora Genezaret. Po jego opuszczeniu, Jordan spływa do Morza Martwego z głębokości -208 do głębokości -392 m. Jego droga w linii prostej wynosi około 110 km, ale z powodu pętli i zakoli ten odcinek rzeki ma aż 320 km. W Biblii morze to nosi nazwę Morza Pustynnego, Wschodniego lub Słonego. W Morzu Martwym brak życia organicznego. Ciekawostką jest, że dopiero w 1837 roku odkryto, iż Morze Martwe leży poniżej poziomu Morza Śródziemnego.
Płaskowyż Zajordania. Zajordanie jest płaszczyzną wyżynną leżącą na wysokości od 800 do 1000 m n. p. m. Opada ona łagodnie ku wschodowi, ginąc w piaskach Pustyni Arabskiej. Kraj ten dzieli się na cztery główne części: Baszan, Gilead, Moab i Edom. Baszan rozciągał się od stóp Hermonu do rzeki Jarmuk. Jest to kraj wygasłych wulkanów. Baszan był sławny ze swych dębowych lasów i dorodnego bydła. Gilead leżał na południe od Jarmuku. Przez ten kraj przepływa rzeka Jabbok. Był to kraj pastwisk i lasów. Moab leżał na wschód od Morza Martwego. Z Góry Nebo lezącej w tej części Zajordania Mojżesz oglądał Ziemię Obiecaną. Bardziej jeszcze na południe leżał Edom.
Klimat. Izrael ma tylko dwie pory roku, porę deszczową czyli zimę od listopada do kwietnia i porę suchą czyli lato. Na niewielkiej przestrzeni zachodzą duże różnice temperatur zależnie od odległości od morza i pustyni oraz wysokości. Uderzające jest krótkie trwanie zmroku, po zachodzie słońca – prawie natychmiast zapada noc. Wiatry w lecie wieją od morza do lądu, w zimie od lądu do morza. Bardzo niebezpieczne są wiatry wiejące z Pustyni Arabskiej i niosące tumany pyłu. W Ziemi Świętej spotyka się śnieg. Deszcz wczesny w listopadzie jest dobry dla zasiewów, a deszcz późny w marcu pomaga w dojrzewaniu zbóż. Pełne grozy są burze w grudniu i styczniu. Błogosławieństwem zaś w lecie jest obfita rosa. Ogólnie można jednak stwierdzić, że nie ma na świecie kraju zamieszkałego przez ludność osiadłą, która by rozporządzała tak małą ilością wody. Dlatego urodzaj zależał od łaskawości Pana. Człowiek starał się zachować Boży dar wody w cysternach i studniach. Zawsze jednak woda w Piśmie Świętym jest przede wszystkim symbolem życia, szczęścia i błogosławieństwa Bożego.
Stary i Nowy Testament zawierają liczne wiadomości o florze i faunie Ziemi Świętej. Roślinność jej zmieniała się w zależności od klimatu różnych okolic. W dolinie Jordanu była roślinność podzwrotnikowa. Na górach rosły lasy, których drzewostan w czasach późniejszych bardzo się skurczył. Klasycznymi płodami krainy biblijnej były zboże, wino, oliwa, figi, jabłka granatu i miód.
Pierwszym zwierzęciem, wymienionym w Piśmie Świętym, jest baran (Rdz 4,4). Owce dostarczały mleka, mięsa i wełny. Czarne kozy zaś mleka i sierści na namioty. Wielbłądy i osły były zwierzętami jucznymi. Biblia, ze zwierząt domowych wymienia jeszcze woły i psy, a z dzikich lwy, pantery, niedźwiedzie, wilki, hieny, szakale, lisy, dziki, jelenie i gazele. Najwięcej określeń odnosi się do szarańczy (dziesięć różnych określeń), co świadczy o jej rozpowszechnieniu. W jeziorach spotykało się wiele ryb, a świat ptaków był niezwykle bogaty i barwny
źródło: „W Ojczyźnie Chrystusa”
Warto przeczytać
Geografia Ziemi Świętej http://www.terrasancta.pl/pl/geografia
Książka Barbara Szczepanowicz Ziemia Święta „Geografia biblijna” https://wydawnictwowam.pl/prod.ziemia-swieta.2902.htm?sku=65963
