Miejscowość, która została nazwana Jego (Jezusa) miastem (Mt 9,1). Nie wspomniana w Starym Testamencie, natomiast w Ewangeliach jej nazwa występuje najczęściej po nazwie Jerozolimy. Nazwa „Kafarnaum” składa się z dwóch słów: „Kefar” – wioska, miejscowość i, „Nachum” – co może być imieniem własnym nie znanej nam osoby, albo oznaczać pocieszenie. Jest więc to albo „wioska Nachuma”, albo „wioska pocieszenia”. W czasach Jezusa była to znaczna osada rybacka, leżąca na trakcie „Via Maris” (Droga Morska), drogi prowadzącej z Egiptu przez Damaszek do Mezopotamii. Dlatego znajdował się tu mały garnizon wojskowy i urząd celny. W roku 66 przebywał w Kafarnaum Józef, zwany później Flawiuszem. W Kafarnaum żyła wspólnota judeochrzecijańska, która zbierała się w domu Piotra, zamienionym na świątynię. W okresie wystąpień antychrześcijańskich za Juliana Apostaty w Kafarnaum powstała wspaniała synagoga, która stanęła prawdopodobnie na miejscu synagogi z czasów Jezusa. Pielgrzymująca po Ziemi Świętej Egeria (koniec IV w.) pisała o Kafarnaum: „W Kafarnaum dom Księcia Apostołów stał się kościołem. Zachowały się jednak ściany domu. Tam właśnie Pan uzdrowił paralityka. Jest tam też synagoga, w której Pan uzdrowił opętanego. Wchodzi się do niej po licznych stopniach. Synagoga ta zbudowana jest z kwadratowych kamieni”.
Kościół – Dom św. Piotra został zburzony w szóstym wieku prawdopodobnie przez miejscowych Żydów. W odwecie spalono synagogę. W połowie siódmego wieku miejscowość została zniszczona przez trzęsienie ziemi. Spełniły się słowa Jezusa: A ty, Kafarnaum, czy at do nieba masz być wyniesione? Aż do Otchiani zejdziesz.(Mt 11,23). Miejscowość przestaje istnieć, i dopiero w XIV wieku Żydzi zaczynają odwiedzać tu grób pewnego rabina imieniem Tanchum. Od jego imienia przyjęto nazwę miejscowości, która Arabowie wymawiali Tanchum, a pielgrzymi zniekształcili na „Tel Hum”.
W tej miejscowości kapitan Wilson w 1866 roku odnajduje ruiny synagogi, a od 1894 Kustodia Ziemi Świętej, po zakupieniu terenu, prowadzi badania archeologiczne, które przede wszystkim odsłoniły pozostałości domu Piotra i synagogi. W roku 1990 nad ruinami domu Piotra zbudowano nowy kościół, którego konstrukcja umożliwiła zachowanie całości ruin i stanowi wraz z nimi ciekawy kompleks architektoniczny.
Kafarnaum nie stałoby się znaną miejscowością, gdyby nie przybył tam Jezus i nie uczynił centrum swojej działalności w Galilei (Mt 4,12-17). Tu nastąpiło powołanie uczniów, czytamy o tym w Ewangelii Mateuszowej (Mt 4,18-22). W Kafarnaum była komora celna z tym miejscem wiąże się powołanie Lewiego (Mk 2,13-17). W synagodze Jezus dokonał uzdrowienia w szabat (Mk 3,1-6). Tu również wskrzesił córkę Jaira (Mt 9,18-26) i uzdrowił kobietę od dwunastu lat cierpiącą na krwotok (Lk 8,40-48).
Uzdrawiająca moc Jezusa miłosiernie dotknęła również dom setnika, dowódcy oddziału wojskowego stacjonującego w Kafarnaum (Łk 7,1-10). W synagodze, zbudowanej przez setnika, Jezus wygłosił mowę eucharystyczną, zapisaną przez św. Jana Ewangelistę (J 6,22-59).
W Ewangeliach opisujących pobyt Jezusa w Kafarnaum, bardzo często wzmiankowane są dom i synagoga. Oba miejsca można zobaczyć wśród odkopanych pozostałości osady. Dom Piotra bardzo wcześnie stał się miejscem kultu chrześcijańskiego i otoczony został szczególną czcią. Według zachowanych dowodów archeologicznych, cześć ta trwała nieprzerwanie od pierwszego wieku. Uboga sala Piotrowego domu znajdującego się nad jeziorem została pomalowana i znaleziono tu liczne inskrypcje w różnych językach. Nad tą salą wzniesiono budynek kultowy, stanowiący „domus ecclesia” („dom – kościół”), otoczony ogrodzonym placem. Uczynili to judeochrześcijanie, którzy tu żyli w ciągu czterech pierwszych wieków.
W V wieku chrześcijanie, wywodzący się z pogaństwa, którzy tu przybyli, zbudowali na tym miejscu kościół składający się z dwu ośmioboków ułożonych koncentrycznie z pięciobocznym porty zakrystiami i baptysterium. Pozostałości tych budowli, odsłonięte przez archeologów, można dziś oglądać pod zbudowanym w roku 1990 kościołem oraz z jego wnętrza. Przeszklona, kamienna, ale wywierająca wrażenie lekkości, konstrukcja wznosi się na zbudowanych z kamienia słupach, uzupełniając stare miejsca kultu nową przestrzenią sakralną o bardzo nowoczesnej sylwetce. Spoglądając z wnętrza kościoła na dom św. Piotra, przypominamy sobie scenę, kiedy z góry przez rozebrany dach, którego teraz nie ma, spuszczono do tego domu łoże z paralitykiem.
Badania archeologiczne pozwoliły odkryć także inne skupiska domów (zwane „Insulami” czyli wyspami), jakie znajdowały się w Kafarnaum. Domy były budowane z czarnego bazaltu, były zgrupowane w kompleksy przyległe do nieregularnego placu, przykryte lekkim dachem. Nie odkryto jeszcze synagogi z I wieku, ale można przypuszczać, że jej ruiny kryją się pod pozostałościami synagogi z IV wieku i dlatego mogą one stanowić dla nas miejsce religijnego zatrzymania się i rozważania dzieł, które Jezus dokonał w synagodze w Kafarnaum a także słów, które tu wypowiedział, zwłaszcza o Eucharystii.
źródło: „W Ojczyźnie Chrystusa”
