„Powstanie kościoła i klasztoru Ojców Bernardynów w Leżajsku poprzedziły nadzwyczajne wydarzenia. Teksty źródłowe konwentu leżajskich Bernardynów opisują historię Tomasza Michałka z pobliskiej Giedlarowej, pracownika jednego z leżajskich browarów, który w 1590 r. oświadczył wobec miejscowego duchowieństwa i władz miasta, że w obrębie dzisiejszej Bazyliki, na pniu drzewa ściętego w gąszczu leśnym, objawiła mu się Matka Boża ze św. Józefem.
Bogurodzica powiedziała doń: „
Nie trwóż się Michałku, tu Boga swego, a Syna mego chwałę, i pomoc moją poznacie. Tom sobie miejsce obrała, abym na nim ludzi ratowała, i przed Synaczkiem zastępowała. Idźże tedy do starszego, co jest dozorcą tego miasta, powiedz mu, iż Syna mojego jest ta wola: aby imieniem moim kościół mi tu zbudowali, w którym by ludzie modląc się, mogli otrzymać przeze mnie to, czego by potrzebowali.(..)
Wczesnobarokowe wyposażenie wnętrz przeznaczonych do kultu i klasztoru wykonali w swym warsztacie sami bernardyni. Konsekracji kościoła dokonał w 1630 r. biskup przemyski Adam Nowodworski. W 1657 r. zniszczył ją częściowo pożar, wywołany najazdem na Leżajsk wojsk węgierskich Jerzego II Rakoczego. W 1670 r. uległa zniszczeniu część pierwotnych manierystycznych dekoracji sklepień kościoła. Na ich miejscu w 2 poł. XVIII w. powstały malowidła, wykonane przez lwowskich freskantów: Wojtanowskiego, Kłossowskiego, Macieja i Mateusza Millerów oraz Stanisława Stroińskiego. W związku z planowaną na 1752 r. koronacją łaskami słynącego obrazu Matki Bożej zakonnicy przeprowadzili wiele inwestycji. Powstały wówczas nastawy ołtarzy bocznych. Wtedy też prawdopodobnie nastąpiło przesunięcie ołtarza głównego z zachodniej krawędzi chóru zakonnego pod ścianę absydy. W latach 1891-1896 przeprowadzono gruntowną konserwację świątyni. W latach 1915-1917 konwent leżajski stanowił fortecę wojsk austriackich i cel ostrzału rosyjskiego. Powstałe w tym okresie zniszczenia wojenne usunięto dopiero w 1932 r.
W 1928 r., w odpowiedzi na prośbę biskupów przemyskich, władz zakonnych i miejscowej ludności, papież Pius XI dekretem z dnia 10 lipca tegoż roku podniósł Kościół Ojców Bernardynów w Leżajsku do godności Bazyliki Mniejszej. Fakt ten miał duże znaczenie dla dalszego rozwoju ośrodka. Od początku swego istnienia do dziś jest ważnym centrum życia religijnego Polski południowo-wschodniej, budzi zainteresowanie pielgrzymów z różnych stron Polski i świata.”
źródło tekstu oraz części zdjęć: strona sanktuarium zakładka Historia
źródło pozostałych zdjęć: https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bernardine_Monastery_in_Le%C5%BCajsk
