Sanktuarium Św. Rocha w Rzeszowie-Słocinie

Kult Sanktuaryjny

Kult św. Rocha na ziemiach polskich rozpoczął się w połowie XVII w. Mieszkańcy Słociny wierzyli, że święty pomógł im przetrwać epidemię cholery, która wybuchła po wojnie szwedzkiej i najazdach księcia Rakoczego.

Pierwotnie kościół w Słocinie był pw. św. Marcina. W wieku XX doszło do zmiany na wniosek samych parafian. Miał to być dowód wdzięczności za otrzymywane za pośrednictwem św. Rocha licznie łaski. Przybywały tu pielgrzymki z Rzeszowa, Tyczyna, Lecki, Kąkolówki.

Cudowny obraz św. Rocha znajdował się wcześniej w kapliczce stojącej od około 1677 r. przy drodze do Chmielnika i to było pierwotne miejsce jego kultu. Jej fundatorem był ks. Wojciech Wodek. Wizerunek św. Rocha w XVIII w. namalowano na nowo i przeniesiono do kościoła św. Marcina w Słocinie, a starą kapliczkę rozebrano. Dziś pozostała na tym miejscu figura słupowa świętego Rocha. Kryzys kultu przypadł na lata utracenia niepodległości przez Rzeczypospolitą. Jego odrodzenie nastąpiło w XX w. Dziś mówi się niestety o osłabieniu jego czci.

O Sanktuarium

Według źródeł pisanych w 1419 r. w Słocinie na pewno istniała parafia rzymskokatolicka. Jej fundatorem był prawdopodobnie dziedzic Słociny, Otto Pilecki. Pierwotna świątynia spłonęła. W 1466 r. dzięki funduszom Jana Pileckiego, wojewody krakowskiego, powstał nowy, murowany kościół. W czasie najazdów Tatarów w XVII w. świątynia uległa zniszczeniu, a cenne przedmioty zrabowano. Obiekt po odrestaurowaniu służył wiernym do 1913 r., kiedy wzniesiony został nowy neogotycki kościół pw. św. Rocha i Marcina. Prace budowlane, które nadzorował ks. Roman Malinowski rozpoczęły się od 1913 r., a zakończyły w 1916 r. Budynek projektował lwowski architekt Tadeusz Obmiański. Konsekracja miała miejsce w 1932 r.

Kościół tworzą trzy nawy, wąskie prezbiterium i 60-metrowa wieża z zegarem. Ściany wewnątrz zdobi polichromia, której autorem jest malarz Julian Makarewicz. Ołtarze w stylu neogotyckim i neobarokowym, główny w formie tryptyku o pięciu skrzydłach autorstwa Jana Bukowskiego, poświęcony jest Matce Bożej Szkaplerznej oraz św. Kazimierzowi, św. Marcinowi, św. Szymonowi, św. Franciszkowi, św. Wojciechowi, boczne: św. Rochowi i Matce Bożej z Lourdes. W przedsionku świątyni znajduje się bochen chleba upieczony z perzu z napisem:

W roku 1847 w czasie tyfusu głodowego, na który w tej parafii 332 osób umarło, takim chlebem żywiono się.

Od roku 2000 trwał remont generalny świątyni, zarówno jej wnętrza, jak i otoczenia. Wymieniono dach, położono elewację, odnowiono prezbiterium. W okolicy stoją zabytkowe zabudowania: plebania, wikarówka, organistówka, ochronka, stodoła i spichlerz, wszystkie z XIX w. oraz dom parafialny wzniesiony w 1938 r.

Obraz

Słynącemu łaskami obrazowi św. Rocha poświęcony został boczny ołtarz świątyni. Wizerunek „patrona od zarazy” został namalowany techniką olejną na płótnie o wymiarach 133,5×78,5 cm i pochodzi prawdopodobnie z XVII w. Autor dzieła pozostaje nieznany. Święty Roch przedstawiony jest w kapeluszu i z sakwą podróżną. Podpiera się pielgrzymim kosturem. Zgodnie z legendarnym życiorysem, po rozdaniu ubogim majątku wyruszył pieszo do Rzymu. Pełną spokoju twarz świętego porasta gęsty zarost. Towarzyszy mu Anioł. Postacie ukazane są w pozycji idącej. Na postaci nałożone zostały rzeźbione w drewnie, złote i srebrne, rozcięte powyżej kolan sukienki w stylu barokowym. Tło stanowi rozległy krajobraz zasnuty ciemnymi chmurami.

Kim był święty Roch?

Święty Roch  urodził się w Montpellier we Francji. Data jego narodzin nie jest znana – w literaturze pojawiają się wzmianki o tym, że urodził się w roku 1295. Inne zapiski podają, że urodził się między 1345 a 1350 rokiem. Data jego śmierci też nie jest dokładnie znana. Wiadomym jest, że zmarł przed rokiem 1420, bo wtedy pojawiają się jego pierwszy żywot i widoczne są pierwsze ślady jego kultu.  Jego rodzice byli jednymi z najbardziej zamożnych w mieście.  Kiedy przez długi czas nie mieli dziecka, uprosili sobie syna modlitwą i jałmużnami.

Święty Roch bardzo wcześnie stracił rodziców – miał wtedy 19 lat. Po ich śmierci, kierując się zasadą:

 Jeśli chcesz być doskonały, idź, sprzedaj, co posiadasz, i rozdaj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie (Mt 19, 21)

sprzedał cały majątek, rozdał wszystko ubogim i wyruszył pieszo do Rzymu. Nie dotarł jednak do celu swojej podróży, ponieważ we włoskim miasteczku Acquapendente zastała go epidemia dżumy. Tam w miejscowym szpitalu opiekował się zarażonymi.W nagrodę za to heroiczne poświęcenie dla bliźnich Pan Bóg miał go obdarzyć łaską uzdrawiania. Zjednało mu to sławę świętego. Uciekając przed otaczającym go tłumem wielbicieli, opuścił miasto i udał się do Rzymu, gdzie spędził ok. 3 lat, nawiedzając kościoły, opiekując się chorymi i ubogimi.

W drodze powrotnej do Francji zatrzymał się w Loreto. W Piacenza znowu zastał epidemię dżumy. Przy posłudze chorym zaraził się. Jedno z podań mówi, że by nie zarażać innych ukrył się w pobliskim lesie, a tam wytropił go pies, który przynosił mu pożywienie, a święty Roch cudownie wyzdrowiał. Inne podanie głosi, że  znalazł gojednak pewien zamożny człowiek, który się nim zajął. Kiedy Roch wyzdrowiał, udał się dalej na północ. Gdy jednak znalazł się już nad Jeziorem Wielkim w miasteczku Angera, pochwycili go żołnierze pograniczni i biorąc go za szpiega, uwięzili go. Świętego Rocha poddano indagacjom śledczym, połączonym ze stosowaniem tortur. Wycieńczony, po pięciu latach więzienia Roch zmarł w lochu. Jego niewinność i świętość miał ujawnić cudowny napis na ścianie więzienia:

Ci, którzy zostaną dotknięci zarazą, a będą wzywać na pomoc św. Rocha, jako swego pośrednika i orędownika, będą uleczeni.

Mieszkańcy miasta ujęli się więc za pielgrzymem. Zabrali ze sobą jego relikwie i pochowali je w kościele parafialnym. Potem przeniesiono je do Voghera, a wreszcie do Wenecji (w roku 1485), gdzie są do dzisiaj.

W całej Europie zaczął się szerzyć kult św. Rocha. Sprzyjały temu częste epidemie, które dziesiątkowały ludność i wyludniały osady ludzkie. W ten sposób św. Roch stał się patronem od zarazy.  Od wieku XV należał do Czternastu Wspomożycieli. Do rozpowszechnienia jego kultu przyczynili się także franciszkanie, którzy uważają go za swojego tercjarza.

Św. Roch jest patronem Montpellier, Parmy, Wenecji; aptekarzy, lekarzy, ogrodników, rolników, szpitali i więźniów. Uważany jest także za opiekuna zwierząt domowych.

W ikonografii św. Roch przedstawiany jest jako młody pielgrzym lub żebrak w łachmanach, z psem liżącym mu rany albo biegnącym obok. Jego atrybutami są: anioł, anioł i pies trzymający w pysku chleb, pies, torba pielgrzyma.

Patronat: Święty Roch jest patronem Montpellier, Parmy, Wenecji, aptekarzy, lekarzy, ogrodników, rolników i szpitali oraz brukarzy i więźniów.

W Polsce był czczony już w XV wieku, obok św. Sebastiana. Na ziemiach polskich czczony był przede wszystkim jako patron chroniący od zarazy, stąd w epoce staropolskiej były mu poświęcone liczne ołtarze, figury i kapliczki; opiekun zwierząt domowych, patron Centrum Rehabilitacji w Łomży.

Dzień obchodów: Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 16 sierpnia.

Msze święte i odpusty:

We wtorki odprawiane są Msze św. i nabożeństwa do św. Rocha.

Uroczystości odpustowe mają miejsce:

• 16 lipca,
• 18 sierpnia,
• 11 listopada.