Sanktuarium św. Szymona z Lipnicy

Sanktuarium

Sanktuarium św. Szymona zostało wzniesione w latach 1636 – 1648 na miejscu rodzinnego domu św. Szymona. Niewielką, jednonawową świątynię ufundował Stanisław Lubomirski jako wotum za zwycięstwo pod Chocimiem w 1621 roku. W 1923 roku do kościoła trafiły relikwie św. Szymona. Jest to obecnie jedyne Jego Sanktuarium w Polsce.

Relikwie Św. Szymona

Relikwie znajdują się w tylnej części głównego ołtarza. Wierni, którzy pragną je uczcić i adorować udają się tam na kolanach. Natomiast na dziedzińcu kościoła znajduje się studnia z uzdrawiającą wodą, którą wierni używają w chorobach oczu, gardła i niepłodności kobiecej.

Do Lipnicy Murowanej relikwie św. Szymona zostały sprowadzone 8 lipca 2007 – w roku Jego kanonizacji  –  i spoczęły w kościele p.w. św. Szymona. Relikwie są umieszczone w ołtarzu głównym, w jego tylnej części. Wierni, którzy pragną je adorować wchodzą tam na kolanach w modlitewnym skupieniu.

Odpust

18 lipca to dzień w którym Szymon oddał swoją duszę Bogu w ofierze miłości Boga i bliźniego. Od wielu lat lipniczanie przeżywają odpust ku czci swojego największego rodaka bardzo uroczyście. Odpust trwa tydzień. Każdy dzień tygodniowego odpustu rozpoczynany jest porannymi Godzinkami o św. Szymonie i  Mszą św. z kazaniem. Wieczorem w Sanktuarium św. Szymona odmawiana jest modlitwa różańcowa, od kilkunastu lat prowadzona przez siostry Urszulanki SJK, mające swój dom zakonny w Lipnicy Murowanej . Wieczorna Msza św. z dedykowaną homilią, którą przez wiele lat głosili Księża Rodacy, a od kilku lat Ojcowie Bernardyni. Wieczorem, o 21.00 Apel na lipnickim rynku – to piękne i niepowtarzalne spotkanie z Matką Bożą i św. Szymonem trzeba przeżyć osobiście, dlatego corocznie przychodzą wierni czciciele aby w tej wyjątkowej godzinie być razem na modlitwie.

Tydzień odpustowy wieńczy uroczysta Suma Odpustowa, koncelebrowana przez kapłanów Rodaków i  Ojców Bernardynów, której nierozłącznym elementem jest procesja z relikwiami św. Szymona z Sanktuarium do ołtarza polowego. Uroczyste „Te deum Laudamus” ubogaca i opromienia modlitwę tego dnia.

Tygodniowy Odpust kończy się wspólnotowym, pielgrzymkowym  wyjazdem do grobu św. Szymona w Krakowie, aby tam uczestniczyć w Liturgii Mszy Świętej i adoracji Relikwii Św. Szymona.

Szlak Św. Szymona z Lipnicy

By poznać i przeżyć duchową wartość lipnickiego sanktuarium trzeba wyruszyć na „szlak świętych” z Lipnicy. Powstał on w roku kanonizacji św. Szymona. Zwie się szlakiem św. Szymona, ale śladami Szymona podążały też wyniesione na ołtarze siostry Ledóchowskie. Stał się on zatem szlakiem lipnickich świętych.

Przystanki na szlaku św. Szymona

1. Sanktuarium

 W kamiennej arkadzie wprowadzającej w obręb kamiennego ogrodzenia kościoła, wśród trzech dzwonów jest i dzwon Szymona. W obejściu kościoła zwraca uwagę źródło, pojawiło się jeszcze w XVI w. Po śmierci Szymona, zostało ocembrowane i przystosowane do użytkowania, by jego woda była pomocną w chorobach. Pierwsze spotkanie ze św. Szymonem dokonuje się jeszcze przed wejściem do samego sanktuarium, gdyż na jego frontonie widnieje okazała płaskorzeźba św. Szymona. Z dziedzińca wejdźmy w mroczny nastrój kościelnej nawy i zwróćmy uwagę na architektoniczne i artystyczne treści zawarte w tejże świątyni. Wnętrze kościoła mieści oprócz wizerunków w ścianie frontowej, cztery malarskie prezentacje św. Szymona. W bocznym zaś ołtarzu poświęconym Sercu Maryi przebywa w złoconym relikwiarzu fragment doczesnych szczątków św. Szymona ofiarowanych Lipnicy przez krakowskich bernardynów w 1923 r. Drugi z relikwiarzy znajduje się w tylnej ścianie ołtarza głównego. Wnętrze kościoła przypomina nam również o św. Urszuli i bł. Marii Teresie, których wizerunki widnieją w bocznych ołtarzach transeptu.

2. Szkoła parafialna

Przystanek znajduje się kilkadziesiąt metrów poniżej sanktuarium św. Szymona, w drodze do fary p.w. św. Andrzeja, obecnie mieści się tu Izba Regionalna. W życiorysach św. Szymona wspomina się jego lata edukacji w szkółce parafialnej, o istnieniu takiej szkoły w Lipnicy wspominają też źródła historyczne. Uczniami tej szkoły byli i inni znani XV-to i XVI – to wieczni uczeni, profesorowie Akademii Krakowskiej. Wiele lat później do lipnickiej szkoły uczęszczał też poeta Kazimierz Brodziński.

3. Kościół p.w. św. Andrzeja

W kościele tym przyjął chrzest i kierował do niego pierwsze swe kroki późniejszy święty. W jego wnętrzu, w prezbiterium, nastawach ołtarzowych i sztandarach, widoczne są wizerunki św. Szymona, św. Urszuli, bł. Marii Teresy. W tymże kościele, w jego kaplicy pod chórem znajduje się ponadto figurka Matki Bożej – Madonny Lipnickiej stanowiącej nieodłączną część lipnickiego sanktuarium.

4. Św. Zgromadzenie

Nieopodal wejścia do kościoła czekają na zdążających do świątyni wizerunki (ceramiczne figury) lipnickich świętych, tzw. święte zgromadzenie. W 2001 r. stanął św. Szymon, w 2002 r. „Matka Afrykanów” czyli bł. Maria Teresa Ledóchowska oraz w 2003 r., w roku swojej kanonizacji św. Urszula. Niegdyś jako parafianie sami zdążali się tu modlić. Po przeciwnej stronie stoi dom parafialny, w jego przyziemiu mieści się parafialny Klub Szymona, warto się w nim choć na chwilę zatrzymać, znajdują się tu bowiem liczne dewocjonalia i wydawnictwa o świętych z Lipnicy, mogące przybliżyć nam ich sylwetki i ułatwić do nich modlitwę.

5. Statua św. Szymona z Lipnicy

W 1913 r. w oczekiwaniu na relikwie swego świętego ziomka, wznieśli lipniczanie na Rynku, tam gdzie bije serce Lipnicy kamienny pomnik. Stał się on odtąd duchowym symbolem Lipnicy. Święty przez swój wizerunek jest wciąż obecny w naszej rzeczywistości i w jej życiu duchowym. W kaznodziejskiej pozie spogląda na swoich rodaków i pielgrzymów, zwraca się do nich z pytaniem, jakie ich modlitwy i prośby ma kierować do nieba. Na postumencie kolumny widnieje płaskorzeźba odlana w brązie, tu z kolei św. Szymon niesie pomoc chorej kobiecie, to również często prezentowana scena z życia Świętego.

6. Dwór Ledóchowskich

Ta biała bryła szlacheckiego dworu, to gniazdo rodowe Ledóchowskich po ich powrocie z obczyzny. Tu część swego życia spędziła św.Urszula i bł. Maria Teresa ubogacając się w wierze i służbie Bogu. Współcześnie dwór jest własnością Kurii Diecezjalnej w Tarnowie i mieści na parterze wystawę poświęconą lipnickiej gałęzi rodu Lodóchowskich. Liczne fotografie i pamiątki ukazują drogi, które prowadziły Julię Ledóchowską (św. Urszulę) i Marię Teresę ku świętości.

7. Kościół p.w. św. Leonarda

Pośród drzew, otoczony mogiłami „starego” cmentarza wznosi się modrzewiowy kościółek wybudowany na przełomie XV i XVI w. Jest to najcenniejszy lipnicki zabytek objęty patronatem UNESCO. W krypcie usytuowanej pod posadzką kościoła znajdują się groby rodziców a w nim krypta grobowa rodziców świętych sióstr, Józefiny i Antoniego Ledóchowskich. To religijna postawa rodziców w dużej mierze wpłynęła na świętość ich córek. W prezbiterium kościoła, po prawej stronie ołtarza widnieje malowidło – klęcząca postać św. Szymona, który w błagalnym geście oręduje za rodakami. Wizerunek ten pochodzi z roku 1711, a więc wykonany został niedługo po beatyfikacji Szymona.

8. Figura krzyża na Lipczonce

Do ostatniego przystanku na „szlaku św. Szymona” trzeba wybrać się poza Lipnicę, na starodawny szlak węgierski. Drogę tę przemierzał i św. Szymon wędrując z rodzinnego domu do stołecznego Krakowa. Na wzgórzu Lipczonka wznoszącym się bezpośrednio nad Lipnicą stoi kamienna kolumna zwieńczona krzyżem. Historia jej powstania i wiek nie jest do końca poznana, lecz w miejscowej tradycji przechowana jest pamięć, iż wzgórze to było miejsce odpoczynku Szymona w trakcie jego wędrówek z domu rodzinnego do stołecznego Krakowa.

Kim był Św. Szymon z Lipnicy?

Szymon urodził się w Lipnicy, koło Bochni, około 1438 r.. Pochodził z niezbyt zamożnej, małomiasteczkowej rodziny. Był jedynym synem Grzegorza i Anny. Lipnica była wówczas miasteczkiem z prawami miejskimi, uzyskanymi w XIV w. za panowania Władysława Łokietka.

Najwcześniejsze źródła historyczne nie podają żadnych informacji o latach dziecięcych Szymona. W domu rodzinnym otrzymał staranne wychowanie religijne. Biografowie podkreślają, że już w dzieciństwie wyróżniał się dużą pobożnością. Zdarzało się, że przerywał zabawę z rówieśnikami i biegł do kościoła, by modlić się w samotności, zwłaszcza do Matki Bożej, do której przez całe życie miał gorące nabożeństwo. Duży wpływ na rozwój jego życia religijnego miał przykład rodziców, o których biografowie mówią, że byli to ludzie bardzo pobożni i uczciwi.

Szymon jako młody chłopak odznaczał się pragnieniem zdobywania wiedzy. I to zapewne sprawiło, że zapisał się, po ukończeniu szkoły parafialnej i nieznanego bliżej studium przygotowawczego z zakresu szkoły średniej, na Wydział Artium Akademii Krakowskiej w roku 1454, składając tylko jeden grosz wpisowego. Tak niskie wpisowe świadczy, iż jego rodzice nie byli nawet średniozamożnymi mieszkańcami Lipnicy; należeli raczej do małomiasteczkowej biedoty.

W 1457 r. Szymon ukończył fakultet sztuk wyzwolonych z tytułem bakałarza. Mógł wybrać dalsze studiowanie, na jednym z wydziałów Akademii – teologicznym lub medycznym – lub pracę nauczyciela w szkolnictwie parafialnym. Wybrał jeszcze inną możliwość -życie klasztorne w nowo założonym konwencie Braci Mniejszych św. Franciszka z Asyżu pod Wawelem, nazwanym od tytułu kościoła św. Bernardyna ze Sieny – konwentem bernardynów.

Co wpłynęło na jego decyzję? Mogły to być kazania św. Jana Kapistrana, założyciela bernardynów, jednak bardziej prawdopodobne jest, że na jego decyzję wpłynął kontakt z jego uczniami, wśród których było wielu studentów, bakałarzy, a nawet profesorów Akademii.

Po wstąpieniu do zakonu Szymon odbył roczny nowicjat pod kierunkiem Krzysztofa z Varisio –  towarzysza św. Jana Kapistrana. Następnie po rocznym nowicjacie Szymon złożył profesję zakonną i studiował teologię w ramach przygotowania do święceń kapłańskich.
Wnioskując z późniejszej znanej praktyki z wieku XVI, że każdy bernardyn profesor Akademii Krakowskiej był równocześnie profesorem klasztornego studium teologii – w czasach przygotowań Szymona do kapłaństwa w Krakowie, ówczesny teolog klasztorny Antoni z Radomska, wykształcony w Paryżu, był zapewne jego profesorem w bernardyńskim studium. O dobrym wykształceniu teologicznym Szymona świadczy zresztą jego kaznodziejstwo, wychwalane przez hagiografów, jako odznaczające się wysokim poziomem w tym zakresie. Sądząc z obowiązujących wówczas w Zakonie Braci Mniejszych przepisów odnośnie do czasu trwania studiów i wieku wyższych święceń (diakonatu i kapłaństwa), Szymon przyjął święcenia kapłańskie około 1462 r., a z całą pewnością przed rokiem 1465.

Po przyjęciu święceń kapłańskich objął stanowisko gwardiana w Tarnowie, a w latach następnych – około roku  1467 – stanowisko kaznodziei zwyczajnego w Krakowie na Stradomiu. Oprócz prac kaznodziejskich zajmował się też jako skryptor przepisywaniem dzieł teologicznych, potrzebnych w kaznodziejstwie. W swojej pracy skryptora, stawiał na pierwszym miejscu dzieła pisarzy swojego zakonu – św. Bonawentury i Aleksandra z Hales. Zachowały się dwa podpisy Szymona zamieszczone pod przepisanymi tekstami św. Bonawentury i Aleksandra z Hales.
Św. Szymon w stylu swojego kaznodziejstwa, modulacji głosu oraz w stosowaniu zwrotów modlitewnych w trakcie kazań, naśladował św. Bernardyna ze Sieny i św. Jana Kapistrana, którego słyszał w młodości jako student Akademii Krakowskiej. Był to znany we Włoszech sposób, polegający na wtrącaniu do treści wygłaszanego kazania okrzyku: “Jezus, Jezus, Jezus!”, a wierni włączali się odpowiadając tak samo. Tego rodzaju praktyka stosowana przez Szymona naraziła go na zarzuty ze strony kapituły katedralnej krakowskiej, że nadużywa imienia “Jezus”.

Szymon potrafił wobec kapituły obronić swoje stanowisko i został zwolniony z wszelkich oskarżeń. Co więcej, został w późniejszym czasie został kaznodzieją katedralnym – jako pierwszy wśród bernardynów!

W 1476 r. Szymon został wybrany członkiem zarządu konwentu krakowskiego, jako przedstawiciel na kapitułę generalną Zakonu Braci Mniejszych, która zebrała się w 1478 r. w Pawii. Udał się tam wraz z wikariuszem polskiej Prowincji, a po zakończeniu obrad kapitulnych odwiedził Rzym, a następnie pielgrzymował do Ziemi Świętej. Po powrocie do kraju był jeszcze komisarzem Prowincji. Jako komisarz wizytował klasztory bernardyńskie, a w tym klasztor św. Anny w Warszawie, w którym poddał próbie tamtejszych nowicjuszy, by sprawdzić ich posłuszeństwo i przywiązanie do zakonu.

W roku 1482, a więc tuż przed swoją śmiercią, został wybrany na reprezentanta konwentu krakowskiego na kapitule prowincjalnej w Kole n. Wartą.

Nie zdążył jednak wziąć udziału w tej kapitule, ponieważ od lipca 1482 do 6 stycznia 1483 Kraków dotknięty był epidemią cholery. Wówczas franciszkanie z klasztoru bernardynów, a wśród nich także Szymon, niestrudzenie otaczali chorych opieką.  Szymon gorliwie opiekował się chorymi i udzielał sakramentów. Wkrótce sam zachorował. Z pokorą znosząc cierpienia choroby, przy końcu życia wyraził pragnienie, aby pochowano go pod progiem kościoła, tak by wszyscy po nim deptali.

W szóstym dniu choroby, 18 lipca 1482 roku, umarł spokojnie z oczyma utkwionymi w Krzyżu. Po śmierci Szymona odnotowano ponad 370 cudownych uzdrowień i łask przypisywanych jego wstawiennictwu; grób świętego odwiedzali liczni pielgrzymi.