Święta Górka to wzniesienie o wysokości 155,2 m n.p.m. na Pojezierzu Bytowskim, położone w województwie zachodniopomorskim, powiecie koszalińskim, w gminie Polanów. Znajduje się 2 km na południowy zachód od Polanowa, w pobliżu siedziby nadleśnictwa, dlatego często to miejsce jest potocznie nazywane Świętą Górą Polanowską.
Góra Polanowska była ważnym miejscem kultu pogańskiego. Gdy chrystianizowano Pomorze, również „ochrzczona” została owa Góra, a widocznym tego znakiem stał się krzyż.
W XIV w. przybyli tu mnisi, joannici lub cystersi, wybudowali na Górze kaplicę z obrazem Matki Bożej. To leśne miejsce czci Bogarodzicy było odwiedzane przez licznych pątników, szukających pomocy w różnych sprawach; najwięcej docierało tu chorych. Polanowska Góra stała się sławna, dzięki licznym uzdrowieniom i otrzymywanym łaskom. Pielgrzymi chętnie czerpali wodę uzdrawiającą w pobliskim źródełku.
W okresie reformacji luteranie rozebrali maryjną kaplicę, zakonników wypędzili, a cudowny wizerunek Matki Najświętszej znikł na zawsze. Po tamtym żywym kulcie Bogarodzicy pozostały tylko ruiny starej budowli. Pamięć ludzka jest jednak trwalsza od rozpadających się rzeczy materialnych; miejscowi katolicy wiedzieli o świętości dawnej maryjnej kaplicy, dlatego ukradkiem przed protestantami chowali w swoich domach kawałki fundamentów oraz kamienie, traktując je jak najdroższe relikwie.
W 1953 roku wprowadzono urzędowo zarządzeniem nazwę Święta Górka, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Heiliger Berg.
Od 2002 miejsce to jest pustelnią ojców franciszkanów z prowincji św. Maksymiliana Marii Kolbego w Gdańsku, z klasztoru w Darłowie. Pustelnia zaprojektowana została w stylu pomorskim – oparta na wzornictwie budownictwa kaszubskiego. Bywają w niej Msze św. z kaszubską liturgią słowa. Na jej dachach znajdują się krzyże – m.in. Krzyż Świętego Ducha. Pomysłodawcą, mieszkańcem i gospodarzem Pustelni był o. Janusz Jędryszek OFM Conv. Obecnie w kaplicy przy pustelni czczona jest Iwerska Ikona Matki Bożej (Bramy Niebiańskiej), poświęconej przez prawosławnego biskupa wrocławsko-szczecińskiego.
Cudowny obraz
Iwerska Ikona Matki Bożej to cudowna ikona Matki Bożej, reprezentująca typ Hodigitria, czyli najstarszy i najbardziej rozpowszechniony typ ikonografii, ukazujący Matkę Bożą z Dzieciątkiem Jezus na rękach. Matka Boska wskazuje na Dzieciątko Jezus prawą dłonią, w ten sposób wskazując wiarę w Chrystusa jako drogę do zbawienia. Nazwa tego typu ikonografii bezpośrednio łączy się ze wskazaniem Matki Bożej na Dzieciątko. Hodigitria w tłumaczeniu z greckiego oznacza tyle co „Przewodniczka, wskazująca na Chrystusa”.
Według tradycji prawosławnej została namalowana przez św. Łukasza. Jej oryginał znajduje się w monasterze Iwiron na górze Athos.
Wyjątkową cechą oryginalnej Iwerskiej Ikony Matki Bożej jest rysa na prawym policzku Maryi. Jej powstanie nie jest pewne, jednak według legendy ikona została nadcięta przez żołnierza w czasach ikonoklazmu, a z „rany” na twarzy Matki Bożej popłynęła prawdziwa krew. Zjawisko to miało przerazić żołnierza i sprawić, że porzucił on ikonę nie niszcząc jej.
Według tradycji, ikona w IX wieku należała do ubogiej wdowy z Nicei. Ze względu na zagrożenie ze strony ikonoklastów, postanowiła ona wrzucić ją do Morza Śródziemnego. Syn wdowy został później mnichem na górze Athos i zapisał w kronikach opowieść o cudzie wraz z opisem zaginionej ikony.
Znacznie później, w 1004, mnich narodowości gruzińskiej imieniem Gabriel, z klasztoru Iwiron, miał wyłowić z morza wizerunek, którego wygląd pokrywał się z przekazanym opisem. Ikonę przeniesiono natychmiast do głównej cerkwi monasteru. Następnego dnia mnisi stwierdzili jednak, że ikona samoistnie przeniosła się z wyznaczonego jej miejsca na bramę wjazdową klasztoru. Próbowali umieścić ją ponownie w cerkwi, jednak sytuacja powtarzała się. Wreszcie mnich Gabriel miał widzenie, w którym Matka Boża oznajmiła, że nie chce być chroniona przez zakonników, lecz sama ich ochraniać. Po tym wydarzeniu ikonę pozostawiono na bramie klasztornej.
Również w innych monasterach jej kopie były umieszczane w podobnym miejscu lub w ikonostasach nad carskimi wrotami od strony wewnętrznej.
